Ziga giới thiệu quy tắc cơ bản của trò chơi cờ vây cho những người mới học. Rất đơn giản, chỉ cần đọc qua là có thể tham gia trò chơi đầy tính logic này.
Cầm, kỳ, thư, họa là bốn lĩnh vực nghệ thuật được tôn trọng trong lịch sử Trung Hoa. Trong đó, “kỳ” đề cập đến việc chơi cờ vây. Bộ môn này đã tồn tại trong văn minh Trung Hoa hàng ngàn năm.
Đầu tiên, chúng ta hãy cùng khám phá qua:
Cờ vây đã tồn tại từ rất lâu đời và có nhiều câu chuyện kể về nguồn gốc của nó, trong đó có một câu chuyện được nhiều người tin là cờ vây bắt đầu từ thời Nghiêu Đế.
Vị vua huyền thoại của Trung Hoa cổ đại đã sáng tạo ra một trò chơi giải trí cho con trai mình từ năm 2357 đến năm 2256 trước Công Nguyên. Còn một lời xác nhận khác cho rằng vị vua huyền thoại khác, Đế Thuấn (2255 đến 2205 TCN), đã phát triển trí tuệ cho con trai của mình thông qua việc sáng tạo Cờ Vây.
Cờ vây có từ lâu đời, song hành cùng thăng trầm lịch sử Trung Hoa
Có một câu chuyện khác kể rằng Ngô, một chư hầu của hoàng đế Thương Hiệt (từ năm 1818 đến năm 1766 TCN) đã tạo ra Cờ Vây cùng với bài lá. Cuối cùng, một câu chuyện khác lại nói rằng Cờ Vây được tạo ra bởi một nhà chiêm tinh từ nhà Chu (1045 – 255 TCN).
Dù có điều gì xảy ra, Cờ Vây vẫn được công nhận rộng rãi là đã tồn tại ít nhất 3000 năm và có thể lên đến 4000 năm, điều này giải thích tại sao Cờ Vây là bàn cờ chiến thuật cổ xưa nhất trong lịch sử.
Bàn cờ vây được coi là một vũ trụ bởi vì nó được hình thành từ sự kết hợp của 360 thiên thể. Bàn cờ có 19 đường dọc và 19 đường ngang, tổng cộng có 361 điểm.
Trung tâm có một điểm dư được gọi là Thiên Nguyên, còn được gọi là Thái Cực, đại diện cho trung tâm của vũ trụ. Con số 360 là số ngày trong một năm âm lịch, được chia thành bốn phần.
Xuân, hạ, thu, đông là bốn góc chính. Quân cờ đen và trắng biểu trưng cho ngày và đêm. Bàn cờ tượng trưng cho sự biến đổi của Trời và Đất.
Ẩn sau trò cờ vây là một bầu trời triết lý thâm sâu
Cấu trúc của các điểm đen và trắng trong cuốn sách cổ “Hà Đồ” và “Lạc Thư” trong bộ “Chu Dịch bổn nghĩa” có thể được xem như là một trò cờ vây với nguồn gốc sâu sắc.
Người ta nói rằng nét vẽ trong bàn cờ vây được ví như “Lạc Thư”, có tổng cộng 361 điểm giao nhau, 8 ngôi sao chỉ hướng, và 72 điểm giao điểm theo chu vi, tương ứng với 360 ngày trong năm, 8 quẻ trong bát quái (càn, đoài, ly, chấn, tốn, khảm, cấn, khôn), và 72 loại thời tiết.
Quân cờ có hình dạng tròn, một phần trên nhô lên và phần dưới là phẳng. Những quân cờ này được phân biệt nhau bằng hai màu sắc trắng và đen, tượng trưng cho Âm và Dương.
Luật chơi cờ vây
Cờ vây có nhiệm vụ xây dựng vùng đất cho mỗi người chơi. Cách chơi cờ vây khác hoàn toàn so với cờ tướng, cờ vua, Caro hay Othello.
Bàn cờ
Bàn cờ vây gồm 361 điểm tượng trưng cho các ngày trong 1 năm âm lịch
Bàn cờ hình vuông, có 19 hàng cột giao nhau, tạo thành 361 giao điểm.
Trên bàn có 9 điểm đen được gọi là sao, giúp người chơi dễ dàng xác định vị trí trên bàn cờ.
Vị trí giữa bàn cờ thường được gọi là Thiên Nguyên hoặc tengen.
Người mới tiếp cận thường chơi với bàn cờ có kích thước nhỏ 9×9, sau đó là 13×13.
Quân và nhóm quân
Quân cờ có hai màu đen và trắng, sẽ được đặt xuống bàn cờ tại các điểm giao nhau.
Quân cờ vây gồm 2 màu đen và trắng tượng trưng cho âm dương trong vũ trụ
Các quân cờ đứng liền kề (ngang, dọc) sẽ hình thành các nhóm quân.
Các điểm trống cạnh quân hoặc nhóm quân (ngang, dọc) được gọi là khí.
Những quân không còn khí sẽ bị loại bỏ khỏi bàn cờ và trở thành tù binh. Hình dưới đây minh họa cách bắt quân: Quân trắng tuần tự nén khí các quân đen thành một tam giác để bắt chúng.
Quân và bắt quân trong cờ vây
Cách chơi, luật chơi cờ vây
Nguyên tắc
Cờ vây được chơi lượt lượt, mỗi lượt người chơi đặt 1 quân. Người chơi mang quân màu đen đi trước.
Người chơi có thể bỏ qua lượt chơi nếu không cần thiết. Nếu cả hai người đều bỏ qua, ván cờ sẽ kết thúc.
Một quân khi đặt lên bàn phải có tối thiểu 1 khí và không di chuyển nữa.
Không bị mắc kẹt: không được thực hiện lại một tình trạng trước đó của bàn cờ. Ví dụ:
Không ăn đi ăn lại 1 quân liên tục
Trong trường hợp đen đánh ở a để ăn quân trắng, thì trắng không được phép đánh lại ở cùng vị trí a để ăn quân đen, mà phải đánh ở một vị trí khác. Tuy nhiên, nếu đen không đánh ở vị trí B, thì trắng có thể đánh ở vị trí B để ăn lại quân đen.
1 quân cờ đều có 4 khí tức 4 đường nối ra xung quanh (trừ quân ở góc và mép bàn cờ)
Khi quân cờ được đặt xuống giao điểm, tất cả các giao điểm xung quanh quân cờ được gọi là khí hoặc lối thoát.
Bạn có thể kết hợp các quân cờ với nhau để tăng sức mạnh và không gian phát triển.
Khi 2 quân cờ chéo nhau không liên kết với nhau, chúng sẽ không được coi là một nhóm. Thay vào đó, chúng sẽ trở thành 2 quân độc lập không thể liên kết với nhau như trong hình ảnh “A” và “B”.
1 lối bị chặn tức quân cờ mất đi 1 khí
Khi đối thủ đặt quân xung quanh quân cờ của bạn, khí của quân cờ đó sẽ giảm đi một đơn vị. Điều này cho thấy quân cờ của bạn đang bị tấn công.
Quân hoặc một nhóm quân khi bị bao vây toàn bộ và không còn khả năng hoạt động được coi là quân đã bị tiêu diệt và bị loại khỏi trận đấu.
Qua hình ảnh ở trên, khi quân trắng đặt quân cờ vào vị trí được đánh dấu “X”, quân đen sẽ bị bắt và được nhấc ra khỏi bàn cờ.
1 điểm hết khí khi bị các quân khác chặn hết lối ra
Quân cờ có thể được đặt ở bất kỳ vị trí nào trên bàn cờ, miễn là vẫn còn ít nhất một lối thoát qua các đường chặn.
Bạn sẽ không thể đặt quân cờ vào vị trí không còn khả năng di chuyển, tương tự như vị trí tam giác đen trong hình ở trên.
Ngoại trừ trường hợp có thể ăn quân và “cải tử hoàn sinh” các quân cờ bị bắt, vị trí đó không thể di chuyển.
đặt quân và các điểm hết khí để bắt ngược quân đối phương
Các khí không ổn định sẽ dễ bị bắt ngược quân giống như hình ảnh phía trên.
Tam giác trên đầu con Đen có thể tiêu diệt quân hoặc cứu mạng một hoặc một nhóm quân bất kỳ.
Khi đôi bên đối đầu trong cuộc chiến, thường có trường hợp một bên bị bao quanh hoàn toàn bởi quân địch. Lúc này, chúng ta cần xem xét tình trạng của phía đó. Thường thì có thể thuộc vào một trong ba trường hợp sau: còn sống, đã chết, hoặc chưa thể xác định được.
Khi đám quân bị bao vây
Cùng xem xét các tình huống dưới đây. Khi toàn bộ quân trắng bị vây kín bởi quân đen, không còn cách nào để thoát ra ngoài.
Quân bị chết khi hết khí và không có đường trốn chạy
Quân trắng bị bao vây và hết đường trốn thoát ra ngoài, đen chỉ cần siết khí là bắt được quân trắng.
Trắng cũng có thể đi vào các khí này, tuy nhiên điều đó là vô ích khi kết cục đã định sẵn.
Tại hình dưới, đen siết khí bên ngoài, sau đó đặt quân vào khí cuối cùng để có thể bắt quân trắng.
Quân trắng sống khi tạo được 2 khí bền và vùng đất lớn
Trong hình trên, nhóm quân cũng bị bao quanh và không thể thoát ra ngoài hoặc gọi sự giúp đỡ.
Tuy nhiên, nhóm quân này chỉ được xem là sống khi có ít nhất 2 khí bền (hoặc 2 mắt) cùng lúc, và đối phương không thể thêm thêm khí để bắt được.
Vì sao lại như thế? Hãy tiếp tục theo dõi nhé!
Không gian mắt
Tại sao 2 nhóm quân bên trên lại coi là sống? Vậy thì dưới đây là giải thích cho câu hỏi đó:.
không gian không đủ lớn tạo 2 mắt nhóm quân sẽ chết
Mắt của bạn có thể được hình dung như một sơn trại, với số lượng sơn trại càng nhiều thì sức mạnh càng lớn và quân địch không thể bao vây và chiếm được nó.
Một khoảng không gian hay một phân khí là điểm nhỏ nhất.
Dù bị bao vây, nhóm quân vẫn tồn tại nếu có ít nhất 2 người (2 mắt) và không bị tiêu diệt.
Đủ không gian tạo 2 mắt nhóm quân sẽ sống
Nếu trong tầm nhìn của Đen có một số quân trắng, thì Đen sẽ không sợ. Trắng không thể lấp đầy toàn bộ không gian mắt của Đen vì nếu vậy sẽ gây thiếu oxy cho chính mình.
Đám đen biên chỉ có một không gian mắt, nhưng Đen có thể dễ dàng chia đôi không gian này để tạo sự sống nếu Trắng nhảy vào. Ví dụ, nếu Trắng đi A, Đen sẽ đi B và ngược lại.
Nếu mắt chỉ là một điểm, không phải không gian mắt, chúng ta cần quan tâm đến trường hợp mắt là mắt giả. Một đám quân chỉ có thể sống với hai mắt thật.
Cách tính điểm
Mỗi người được tính số điểm bằng tổng số quân cờ đã bắt được và số đất vây hoàn toàn bằng quân của mình.
Ai nhiều điểm hơn người đó thắng. Số điểm tính bằng số quân bắt được cộng với đất chiếm
Lưu ý khi chơi cờ vây
Cờ vây là trò chơi cờ mà hai người chơi phải xây dựng lãnh thổ cho mình. Phương thức chơi cờ vây hoàn toàn khác biệt so với Caro hay Othello như nhiều người lầm tưởng.
Mục đích của cờ vây là chiếm đất
Bắt đầu từ một bàn cờ trống, hai bên lần lượt đặt quân Trắng và Đen vào. Sau đó, các quân này không được phép di chuyển nữa. Nhiệm vụ của chúng là bao quanh các khu vực cụ thể trên bàn cờ để chiếm đoạt chúng và biến chúng thành đất của mình.
Trận đấu kết thúc khi cả hai bên đồng loạt quyết định bỏ lượt (người chơi có quyền bỏ lượt nếu muốn). Lúc đó, chúng ta tiến hành đếm số lượng đất mà mỗi bên sở hữu. Bên nào chiếm được nhiều đất hơn sẽ giành chiến thắng.
Từ một bàn cờ trống, hai bên thay phiên nhau đặt quân vào.Trận đấu kết thúc khi hai bên đã hoàn tất chiếm đất.
Một trận đấu minh họa
Chúng ta hãy cùng theo dõi sự tiến triển của trận đấu minh họa ở trên. Từ khi bàn cờ còn trống cho đến khi cả hai bên không di chuyển nữa. Trận đấu này không có tình huống quân cờ ăn lẫn nhau. Chúng ta chỉ cần chú ý đến cách mà hai bên chiếm đất.
